Een grondstrategie om te helpen

Het is echter nog niet zo gemakkelijk om via een strategie te bepalen hoe gronden kunnen worden ingezet om tot uitvoering van het plan te komen. Zeker nu het integrale proces centraal staat, stijgt de vraag naar grond om alle gestapelde ambities en doelen te kunnen verwezenlijken en door het vermengen van deze ambities en doelen van overheden en andere stakeholders is het vaak onduidelijk wie de regie moet nemen.

We horen dan ook regelmatig dat een grondstrategie vereist is om tot de uitvoering te komen, en die stelling is vaak juist. Niet omdat een grondstrategie een doel op zich is, maar juist omdat de grondstrategie inzicht geeft in de wijze waarop grond ingezet wordt om het plan te verwezenlijken. Maar vaak nog belangrijker, het geeft inzicht in de rol die je als organisatie neemt in de uitvoering van het plan. Het geeft je een helder afwegingskader om te bepalen wat je zeker wel wilt en wat je zeker niet kunt.

In dit artikel nemen we je mee in het afwegingskader om de rolneming binnen de grondstrategie te bepalen en hoe je komt tot een grondstrategie.

Een grondstrategie is meer dan een instrumentenkoffer

Nog te vaak horen we dat een grondstrategie bestaat uit een instrumentenkoffer met grondinstrumenten. De instrumentaria zijn wel bekend maar vaak ontbreekt de kennis om de afweging te kunnen maken wanneer en hoe een grondinstrument kan worden ingezet. Zo is een grondstrategie meer dan een instrumentenkoffer, het dient om je rol te bepalen in een gebiedsontwikkelingsproces en geeft aan welke grondinstrumenten passen bij deze rol en wanneer je deze instrumenten inzet.

Door vanuit een helder afwegingskader inzicht te verkrijgen in de te maken keuzes die lopen vanaf de planvorming tot aan de uitvoering kunnen er handvaten gegeven worden om een uitgekiende grondstrategie op te stellen. Zo dient bepaald te worden of er een actieve of meer faciliterende rol ingenomen gaat worden met alle nuances ertussenin. Alleen dan kun je een goede afweging maken en deze onderbouwen.

Een transparant afwegingskader

Het hart van de grondstrategie vormt een weloverwogen afwegingskader waarin keuzes gemaakt worden in de opmars naar de uitvoering. Zo helpen deze afwegingen om de doelen en ambities te verwezenlijken met ruimtelijke impact. Deze ruimtelijke impact kan alleen ontstaan wanneer beleid en uitvoering met elkaar worden verbonden. Dit is de resultante van een zorgvuldige afweging tussen de bouwstenen urgentie, regie en rendement.

Urgentie

• Ambities: draagt de ontwikkeling substantieel bij aan de ruimtelijke ambities?
• Dringend: draagt de ontwikkeling bij aan een dringende beleidsdoelstelling?

Regie

• Marktfalen: komen er onvoldoende initiatieven vanuit de samenleving om de ambities en doelstellingen te behalen?
• Positie: is sturing vanuit publiekrechtelijke functie onvoldoende en daarmee het innemen van grondposities wenselijk?

Rendement

• Financieel: staat het verwachte rendement in verhouding tot de initiële investering en het te lopen risico?
• Maatschappelijk: Staat een eventueel negatief financieel rendement in verhouding tot het maatschappelijk rendement dat wordt gecreëerd?

Het proces van een grondstrategie

In drie processtappen nemen we je mee hoe je tot een grondstrategie komt.

1. Inventariseren van de ambities
Start met het inventariseren van de ambities en ruimtelijke opgaven, allereerst door relevante beleidsprogramma’s en -visies goed te bestuderen. Nieuwe actuele opgaven met ruimtelijke impact, zoals de transitie van de landbouw, worden specifiek belicht. En door samenwerking met de interne stakeholders wordt aan de hand van leidende principes bepaald wat de koers gaat zijn van de grondstrategie. Door deze samenwerking creëer je bewustwording en draagvlak binnen de organisatie voor het voeren van de grondstrategie.

2. Ontwikkel de grondstrategie aan de hand van kaders
Werk de mogelijke strategiekeuzes en afwegingen nader uit tot een afwegingskader. Dit afwegingskader, gebaseerd op minimaal de bouwstenen urgentie, regie en rendement, vormt het hart van de grondstrategie. Hierbij wordt rekening gehouden met de specifieke gebiedsontwikkeling waarbij ruimtelijke opgaven en omstandigheden deze kaders beïnvloeden. Deze kaders dienen binnen de organisatie getoetst te worden om zo een gedragen afwegingskader te ontwikkelen. Nog belangrijker is dat deze kaders bewustwording creëren binnen de organisatie.

3. Maak de grondstrategie eigen
Nu het afwegingskader staat, is het van belang om samen de botsproef te doorlopen. Binnen de organisatie de juiste mensen betrekken om samen een aantal casussen te doorlopen helpt om het afwegingskader eigen te maken. Door met verschillende mensen vanuit verschillende afdelingen en verschillende invalshoeken deze casussen aan te vliegen ontstaat een integrale manier van werken die menig barrière kan overwinnen.

Benieuwd geworden?

Wil je na het lezen van dit artikel meer weten of ben je geïnteresseerd in concrete voorbeelden? Ad Mutsaers en Giem Broekmans vertellen je graag verder hoe je met een grondstrategie grip op grond kunt krijgen en daarmee de regie kunt nemen in een gebiedsontwikkeling.

De komende weken nemen wij, Ad, Sandy, Marissa en Giem je graag mee in onze blogreeks hoe je met grond de plannen rond kunt maken. De volgende onderwerpen gaan hierbij aan bod komen: de grondstrategie, een grondbank, duurzame verpachting, en het leggen van de grondpuzzel. Kun je toch niet wachten op deze blogs of wil je graag verder praten dan kun je contact opnemen met een van ons.